van Transitievisie Warmte naar Warmteprogramma

In Nederland staan gemeenten voor een flinke uitdaging in de warmtetransitie. Ruim acht miljoen bestaande woningen moeten van het aardgas af voor 2050. Dat vraagt om een plan om wijk voor wijk van het aardgas af te koppelen. Voor 31 december 2026 moet elke gemeente in Nederland daarom beschikken over een Warmteprogramma. Dit Warmteprogramma is het opvolger op de Transitievisie Warmte, waarin in grote lijnen staat hoe de gemeente dit aanpakt. Het vaststellen van het Warmteprogramma is een besluit van het College van Burgemeester en Wethouders.

De eisen voor het Warmteprogramma

Inhoudelijk moet in het Warmteprogramma staan waar (geografisch) en op welke termijn de levering van aardgas wordt gestopt. Maar daarnaast beschrijf je ook:

• Het aantal gebouwen dat aardgasvrij wordt gemaakt en hoeveel er nog geïsoleerd moet worden.
• Welke infrastructuur daarvoor nodig is met een inschatting van de maatschappelijke kosten.
• De warmtebehoefte van het vastgoed voor en na isolatie.
• Een terugblik op het vorige Warmteprogramma (of TVW), zoals wat er is bereikt en wat er gaat veranderen.

De procedurele vereisten zijn dat er aandacht is voor participatie, vanuit de Omgevingswet. Maar hoe je dit als gemeente invult is vrij in te vullen door gemeenten. Juridisch moet het voldoen aan de eisen van een programma (art 3.5 van de Omgevingswet), waaronder het volgen van de uitgebreide voorbereidingsprocedure bij het vaststellen van het Warmteprogramma. Tot slot is een Plan-m.e.r.-beoordeling verplicht, een toets van het bevoegd gezag om te beoordelen of er belangrijke nadelige milieugevolgen kunnen optreden.

Onze tips

1. Van ‘wat’ naar ‘hoe, door wie en wanneer’
   De energietransitie vraagt om concretere warmteprogramma’s die voor de nodige versnelling zorgen. Gemeenten moeten wijken aanwijzen om aan de slag te gaan. Ook is het noodzakelijk om de beschikbare warmtebronnen te koppelen aan warmtenetwijken, zodat de warmtepotentie ook daadwerkelijk gebruikt kan worden. Een succesvolle transitie in de wijk komt met scherpe afspraken tussen onder andere netbeheerders, woningcorporaties, uitvoerders en de gemeente. In het Warmteprogramma wordt vastgelegd wie wat en wanneer doet. Pak als gemeente deze regierol of besteed dit uit bij onvoldoende capaciteit.
2. Gebiedsgericht én individuele ondersteuning
   De gebiedsgerichte aanpak is een goede aanpak past het best als een warmtenet een (voorkeurs)optie is. Wij raden aan de gebiedsgerichte aanpak aan te vullen met individuele ondersteuning. Zo kunnen bewoners van gebieden waar een warmtenet niet tot de mogelijkheden behoort op eigen tempo verduurzamen, en kunnen alle bewoners alvast beginnen met isoleren.
3. Warmtenet? Leg je rol vast.
   De gemeenten moeten meer regie nemen bij het realiseren van warmtenetten . Bereid dit goed voor en begin tijdig. Het vraagt tijd om bijvoorbeeld een warmtebedrijf op te richten. Leg de rol van de gemeente vast en ook hoe je wilt omgaan met bewonersinitiatieven en energiecoöperaties.
4. Benut meekoppelkansen zoals klimaatadaptatie.
   Hittestress en wateroverlast komen steeds vaker voor. Als de straat dan toch open gaat, neem dan ook maatregelen hier tegen. Stimuleer ook andere verkoelende maatregelen en voorkom dat iedereen een airco koopt die veel elektriciteit vraagt.

Een Warmteprogramma van DWA

Om te komen tot een Warmteprogramma adviseert DWA de volgende stappen:

In het uiteindelijke Warmteprogramma ziet DWA een aantal belangrijke onderdelen, maar uiteraard stemmen wij de exacte inhoud af met de wensen vanuit de gemeente:

• Uitgangspunten voor de transitie naar aardgasvrij vastgoed;
• Uitgangspunten voor de participatie;
• Welke technische concepten waar worden toegepast;
• Welke aanpak is gewenst om bewoners te helpen met het verduurzamen van hun woning door middel van Wijkuitvoeringsplannen of individueel met een;
• Welke warmtekavels zijn voorgesteld of vastgesteld. Een warmtekavel is een door de gemeente vastgesteld gebied waarbinnen een collectief warmtesysteem kan komen;
• Overzichtstabel van gebieden waar de (volgend uit de Wgiw) wordt ingezet en op welke termijn;
• Eventueel:
  • Detail engineering op de gekozen gebieden;
  • Visie op infrastructuur en bronnen (warmtenet, elektriciteitsnet, duurzaam gas);
  • De uitvoering: planning, rollen gemeente en stakeholders, organisatiekracht.