Slapend ‘rijk’ worden in Energiehotel Ede

Energiehotel Ede wordt het boegbeeld van alle nieuwe trends in duurzaamheid. Energieneutraal uiteraard, maar ook circulair, modulair en biobased gebouwd. De houten hotelkamers rollen als kant-en-klare modules – inclusief de installaties – uit de fabriek en hoeven ter plekke alleen nog in het stalen frame geschoven te worden. Dit bijzondere project zorgt al voor flink wat spin-off. Er staan inmiddels zeven vervolgprojecten in de wacht met deze modulaire Houtkern Bouwmodule, het prefab blokkenbouw-concept. DWA is verantwoordelijk voor het installatieontwerp. “Dit bouwconcept kan zelfs een oplossing bieden voor de woningnood in Nederland. Door de modules bovenop bestaande flatgebouwen te plaatsen,” zegt projectmanager Aart-Jan Schot van DWA.

Het duurt nog zo’n anderhalf jaar voordat Energiehotel Ede de eerste gasten kan ontvangen. Het project bevindt zich nu in de ontwerpfase. Maar als het startschot voor de bouw straks klinkt, kan het snel gaan. Met de geprefabriceerde houten modules kunnen de aannemers het gebouw twee keer zo snel opbouwen als een betonnen variant. De kamers komen als losse bouwstenen uit de fabriek en hoeven alleen nog gestapeld te worden. Ze zijn gemaakt van Cross Laminated Timber (CLT); platen van verschillende lagen hout die kruislings op elkaar zijn gelijmd. Door voornamelijk hout te gebruiken, in plaats van stenen of beton, is het een biobased bouwconcept. De uitneembaarheid van de modules en het mogelijke hergebruik aan het eind van de levensduur van het gebouw, maken het ook een uiterst circulair project. Omdat er minder bouwmaterialen en mensen naar de bouwplaats hoeven, zijn er ook minder vervuilende transportbewegingen. Minder monteurs op de bouw betekent tevens: minder energiegebruik tijdens het werk. Duurzamer kan niet. 

Gevelpanelen die energie opwekken

Of toch wel? Voor het klimatiseren van de ruimtes, gaat het gebouw energie opwekken uit de buitenlucht. Een centrale lucht-water warmtepomp op de begane grond verwarmt (of koelt) het water dat door de leidingen naar de verdiepingen stroomt. In de kamers komen units te hangen die de lucht snel kunnen opwarmen of afkoelen. Op de begane grond vindt de afgifte plaats via de vloer. Het gebouw gaat de elektriciteit voor de warmtepompen, de verlichting en andere toepassingen, opwekken door middel van bijzondere zonnepanelen. Deze zijn uitgevoerd als vaste geveldelen en beweegbare raamluiken  

Energiezuinigheid stimuleren

Aart-Jan: “Op hoogbouw is er relatief weinig ruimte voor zonnepanelen. Door ze in de gevel te verwerken van het 15 verdiepingen hoge gebouw, wekt het voldoende zonnestroom op om in de eigen vraag te voorzien. Het grappige is dat de paneel-luiken automatisch sluiten als kamers overdag leeg zijn. Er is dan minder energie nodig voor verwarming van de ruimte en ‘de kamer’ wekt tegelijkertijd juist energie op. Doe je overdag een middagdutje met de luiken dicht, dan word je slapend rijk.” Dat vraagt om uitleg. Aart-Jan: “Echt alles draait in dit hotel om energie. Hotelgasten komen er hun eigen ‘batterijen opladen’ en leren er op speelse wijze dat energiebesparing loont. Hoe minder energie je verbruikt en hoe meer je opwekt tijdens je verblijf, hoe meer bonuspunten en kortingen je krijgt van het hotel. Met dat spelelement probeert de eigenaar het bewustzijn op het gebied van energiezuinigheid te stimuleren. In de hoop dat ze dat ook meenemen naar huis.” 

Energiebehoefte voorspeld

DWA werd al snel in het proces gevraagd om creatief mee te denken over de energieconcepten, de integratie van de installaties in het bouwconcept en het verzamelen van verbruiksgegevens voor de ‘energiebonus’. “Het enthousiasme en de creativiteit van de opdrachtgever en de architect werkten aanstekelijk. Er waren al heel veel mooie en wilde ideeën toen wij aan tafel kwamen. Wij hebben daar structuur in gebracht en die vertaald naar praktische en innovatieve oplossingen. 

We hebben eerst met onze simulatiesoftware Sefaira de energiebehoefte van het gebouw voorspellend doorgerekend. Daarop zijn we de installaties voor energieopwekking en -afgifte en de luchtbehandeling gaan ontwerpen. Daarbij hebben we de begininvestering, de exploitatie- en de onderhoudskosten allemaal in kaart gebracht. Een groot deel van de installaties zal al in de fabriek in de houten kamermodules worden verwerkt. Zoals de leidingen en het sanitair. Daarvoor werken we nu het detailontwerp uit met de installateur en gaan we proefopstellingen maken, zodat we er in de fabriek al doorheen kunnen lopen om te zien hoe het werkt,” vertelt Aart-Jan. 

Uitwisseling warmte en koude

In elke kamer worden aanwezigheid, temperaturen en energiegebruik gemeten door sensoren. Die sensoren sturen de installaties aan en geven de eigenaar inzicht in gedrag en wensen. Hotelgasten kunnen straks via een app op hun telefoon zien wat ze aan energie gebruiken, toegang tot hun kamer krijgen maar ook hun gewandelde of gefietste kilometers bijhouden die weer kunnen meetellen voor hun bonus. “Voor de eigenaar is het handig om te kunnen benchmarken hoeveel energie een kamer op het noorden en één op het zuiden gebruikt om op temperatuur te komen bijvoorbeeld. Overigens gaan we ook een systeem toepassen die het mogelijk maakt om op de verdiepingen onderling energie uit te wisselen tussen de kamers. Bij zonsopkomst zullen de kamers op de zon om koeling vragen en een kamer op de schaduw om verwarming. Dan kan je het ene apparaat laten verwarmen en het andere laten koelen, maar je kan energie ook van de ene naar de andere kant uitwisselen.” 

Bestaande flat optoppen

Bijzonder is dat het eerste ontwerp van het Energiehotel al veel belangstelling heeft opgewekt. Er zijn inmiddels al zeven nieuwe projecten uit voortgekomen die gebaseerd zijn op hetzelfde concept van biobased prefab-bouw. Aart-Jan: “Door één keer het denkwerk te doen, kan je dit prefab-concept snel verder uitrollen. Zeker als er straks een gebouw staat waar geïnteresseerden het ook in de praktijk kunnen zien. We denken daarbij ook absoluut aan toepassingen voor de gestapelde woningbouw. De woningnood in Nederland is groot. Met dit lichtgewicht bouwconcept kunnen we bestaande flats heel eenvoudig optoppen. Je zet er een stalen frame op en kan er dan makkelijk twee houten bouwlagen opzetten zonder dat de bestaande constructie in gevaar komt.” 

Over de Modulaire Houtkern Bouwmethode

De HoutKern Bouwmethode combineert twee duurzaamheidsconcepten: het gebruik van biobased materiaal en een modulaire bouwtechniek. Met CLT-hout (cross laminated timber) en in eigen huis ontwikkelde stalen knopen worden als het ware losse ‘bouwstenen’ geproduceerd; duurzaam, in een korte tijd en met een lage emissie. Hiermee vormt de Houtkern Bouwmethode een flexibel bouwsysteem waarmee we tot 70 meter hoogte kunnen bouwen. Geprefabriceerde houten modules worden gekoppeld met de slimme stalen knopen. Die knoop maakt niet alleen montage en remontage tot kinderspel, maar zorgt ook voor onder andere akoestische ontkoppeling en brandscheiding. Naast hotels, kunnen dus ook goed woningen, schoolgebouwen en kantoren met de HoutKern Bouwmethode gebouwd worden.

De voordelen op een rij:

• Snelle realisatie: een complex van 4 bouwlagen kan in 6 maanden worden gerealiseerd, een tijdsbesparing van 50%.
• Flexibel: de modules en draagconstructie zijn flexibel in te richten en daarmee geschikt voor allerlei soorten gebouwen en functies.
• Kostenefficiënt: het prefabriceren en de verkorte bouwtijd levert een kostenbesparing op van 20 procent. De modules zelf zijn klimaatneutraal wat een gunstige werking heeft op de exploitatiekosten.
• Duurzaam: ‘future proof’ en voldoet aan de duurzaamheidseisen en wet-, milieu- en bouwregelgeving voor de komende 25 jaar.
• Demontabel: de modules zijn demontabel waardoor de ze geschikt zijn voor tijdelijke bebouwing en het materiaal opnieuw kan worden gebruikt (circulariteit).
• Lichtgewicht transport: De afmeting en gewicht van een HoutKern module zorgen ervoor dat er meerdere transportmogelijkheden zijn (o.a. truck, binnenvaartschip).

De Houtkern Bouwmethode is ontwikkeld door Noordereng Groep, Hedgehog Company, Oosterhof, Lomans, Heko Spanten, Ferros Staalbouw en DWA. In 2022 behaalden we met dit nieuwe innovatie product de finale van de Cobouw Innovatie Award.

Beeld: DP6 architectuurstudio