LCA: verlaag de milieu-impact van uw product of dienst met een levenscyclusanalyse

LCA in het kort

• Een LCA (kort voor Life Cycle Assessment/Analysis of levenscyclusanalyse) bepaalt de totale milieubelasting van een product, dienst of proces gedurende zijn hele levenscyclus.
• Een LCA bestaat uit vier stappen: doel- en omvangbepaling, analyse van de inventaris, beoordeling van de impact en interpretatie.
• Een LCA kijkt onder meer naar materiaal- en energieverbruik, winning van grondstoffen, transport en recycle-mogelijkheden.
• Een LCA helpt om beleid en marketing te onderbouwen.
• De analyse duurt drie tot zes maanden. Er zijn ook sneller realiseerbare deelanalyses mogelijk.

Een LCA geeft inzicht in de duurzaamheid van materialen en bouwprocessen

Alle producten, diensten of processen hebben tijdens hun levenscyclus impact op het milieu. Dat begint bij de grondstofwinning, productie en het transport. Daarvoor zijn materialen en energie nodig. Ook tijdens het gebruik hebben objecten impact op de wereld om ons heen. Een LCA geeft inzicht wat die impact precies is van grondstofwinning tot afvalverwerking en recycling aan het einde van de levensduur.

Een LCA berekent veel meer dan alleen de CO₂-uitstoot over de hele levenscyclus. Er bestaan tot 19 impact-categorieën waarop producten, materialen en bouwprocessen zijn te analyseren. Een aantal belangrijke zijn:

• Klimaatverandering (Global Warming Potential – GWP)
• Aantasting van de ozonlaag
• Menselijke toxiciteit (giftig/schadelijk voor de mens)
• Ecotoxiciteit (giftig/schadelijk voor de natuur)
• Landgebruik

Het hangt van het doel af, naar welke impact-categorieën een LCA kijkt. Een Life Cycle Assessment moet voldoen aan de Europese ISO-normen 14040 en 14044.

Een Life Cycle Analysis ondersteunt beleid en marketing

Een LCA legt de hotspots bloot, ofwel de onderdelen in uw product of dienst met een hoge milieu-impact. Door bijsturing kunt u vervolgens uw product, dienst of proces vergroenen of verbeteren. Een LCA geeft eveneens inzicht in hoe duurzaam uw leverancier opereert of uw toeleveringsketen eruitziet.

Met de inzichten uit een Life Cycle Analysis kunt u:

• Beleid bijsturen – u verlaagt de milieu-impact van een product, proces of dienst.
• Beleid ondersteunen – u overtuigt stakeholders dat uw beleid een beperkte invloed heeft op milieu en omgeving. U laat zo bijvoorbeeld zien dat u zich committeert aan de klimaatdoelen, zoals gesteld in het Klimaatakkoord van Parijs.
• Uw toeleveringsketen aanpassen – u ziet precies welke schakels welke milieu-impact hebben.
• Uw ontwerpen of processen optimaliseren – u kiest op basis van de LCA-inzichten voor milieuvriendelijker ontwerpen of processen.
• Uw marketing verbeteren – afnemers van uw diensten doen liever zaken met organisaties die oog hebben voor milieu en omgeving. Een LCA laat zien dat de milieu-impact van uw product of dienst laag is.

Een Life Cycle Assessment opstellen in vier stappen

Een LCA bestaat uit vier stappen. Daarin wordt – afhankelijk van het doel – gekeken naar zaken als materiaalgebruik, energieverbruik, winning van de grondstoffen, transport en recycling en bijbehorende emissies.

1. Het definiëren van doel en omvang

2. De analyse van de inventaris

3. De beoordeling van de impact

4. Interpretatie

Stap 1. Het definiëren van doel en omvang
Zeker als u een keten wilt laten analyseren, kunt u met een LCA flink de diepte in. In de eerste fase van LCA is het daarom belangrijk om te bepalen wat uw doelstellingen zijn. Denk aan het verlagen van de CO₂-uitstoot of stroomlijnen van processen. Vervolgens is het van belang te bepalen wat u wel en niet in de analyse laat opnemen. Welke facetten wilt u laten beoordelen en wat mag buiten het onderzoeksveld blijven?

Stap 2. De analyse van de inventaris
Voor een LCA zijn data nodig. Met een Levenscyclusinventarisatie (LCI) kijkt een LCA-specialist welke data nodig is, waarna deze wordt verzameld. Met behulp van geavanceerde software kan een model worden gemaakt waarmee de data wordt geanalyseerd. Input moet immers ook tot output leiden. Het leidt tot overzicht van de milieu-impact per onderdeel én per fase.

Stap 3. De beoordeling van de impact
Er bestaan negentien impact-categorieën waarop producten, materialen en bouwprocessen zijn te analyseren. In stap 3 bepaalt u welke impactcategorieën ertoe doen. Samen vormen ze de scorelijst.

Stap 4. Interpretatie
Dit is de fase van resultaten en advies. Dat advies geeft antwoorden op vragen als:

• Hoe groot is de milieu-impact van mijn product of dienst?
• Op welk onderdeel kan ik mijn product of dienst verbeteren?
• Hoe duurzaam werken mijn leveranciers?

De resultaten van een levenscyclusanalyse

Een levenscyclusanalyse levert een scorelijst op met alle betreffende impactcategorieën. Die scorelijst geeft onder meer inzicht in het kilogram CO₂-equivalent. Dit is de impact van je producten op klimaatverandering, de zogenaamde Global Warming Potential.

MKI-berekening: milieukosten in euro’s
Een andere manier om je scorekaart te vertalen naar concrete cijfers is de Milieu Kosten Indicator (MKI). Deze vat alle milieu-impact samen in één totaalbedrag in euro’s: de zogenaamde schaduwprijs. De MKI is een goede manier om de milieu-impact van verschillende bedrijven – bijvoorbeeld leveranciers – objectief met elkaar te vergelijken.

De Life Cycle Assessment als onderdeel van de MPG-berekening
Op basis van een LCA kan DWA ook een Environmental Product Declaration (EPD) opstellen. Dat is een productkaart met data. Met die productkaart kan de LCA van bijvoorbeeld uw bouwmateriaal worden opgenomen in de Nationale Milieu Database (NMD). De database vormt een verplichte bron voor elke MPG-berekening. Zo’n MilieuPrestatie Gebouwen (MPG) is in Nederland verplicht bij nieuwbouw van woningen en kantoren.
Met een EPD verhoogt u dus de kans dat uw product in een MPG-berekening wordt meegenomen en daarmee ook in het opvolgende advies én de daadwerkelijke bouw. Een LCA is van waarde voor partijen met plannen voor circulaire bouw of biobased bouw.

Mogelijke deelanalyses

Afhankelijk van de complexiteit kost de uitvoer van een LCA circa drie tot zes maanden. Hoewel een LCA zeer uitgebreid en daardoor erg waardevol is – u weet exact waar u uw milieuprestatie kunt verbeteren – zijn er ook meer kortere deelanalyses mogelijk.

Cradle-to-gate
De simpelste manier om de milieu-impact van uw product te bepalen, is via de cradle-to-gate-methode. Het bepaalt de CO₂-voetafdruk op de route van de wieg naar de fabriekspoort. De cradle-to-gate-methode kijkt niet naar de gebruiks- en afvalfase.

Cradle-to-grave
De cradle-to-grave-methode geeft de CO₂-voetafdruk van een product tussen wieg en graf. De analyse kijkt niet wat er na de levenscyclus gebeurt als een product afval wordt of wordt gerecycled.

Cradle-to-cradle
Van wieg-tot-wieg: dat is cradle-to-cradle. Deze analyse neem ook de kringloop mee bij het bepalen van de CO₂-voetafdruk. In tegenstelling tot een levenscyclusanalyse duikt de cradle-to-cradle minder de diepte in. Een LCA baseert zich immers op negentien impact-categorieën en begint al vóór de wieg: bij de grondstofwinning.