GACS: bespaar energie met slim gebouwbeheer

GACS in het kort

• GACS monitoren het energieverbruik in een gebouw, waarna bijsturing mogelijk is.
• GACS leiden tot energiebesparing, meer comfort en een langere levensduur van installaties.
• Het startpunt voor het implementeren van GACS is de checklist van RVO.

GACS: meer halen uit gebouwbeheer

GACS is de afkorting voor gebouwautomatisering- en controlesystemen. Daaronder verstaan we alle klimaatregelsystemen binnen een gebouw, zoals verwarming, koeling (airconditioning) en ventilatie. ‘GA’ bestaat uit hard- en software om het binnenklimaat te regelen. De controlesystemen (‘CS’) halen op afstand de data op voor analyse en benchmarking: hoeveel energie verbruikt je gebouw (of onderdelen daarvan), vergeleken met vergelijkbare gebouwen? Op basis van de analyses kun je de prestaties van de klimaatregelsystemen laten optimaliseren.

GACS en Europese wet- en regelgeving

Utiliteitsgebouwen die beschikken over een verwarmings- of airco-installatie vanaf 290 kW nominaal vermogen moeten vanaf eind 2025 voorzien zijn van GACS. De Europese Energy Performance of Buildings Directive (EPBD III) – zoals opgenomen in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) – schrijft voor dat in dergelijke panden sprake moet zijn van:

• Permanente monitoring van het energieverbruik, waarbij bijsturing mogelijk is.
• Toetsing op basis van de benchmark en daar de energie-efficiëntie op aanpassen.
• Communicatie met verbonden technische bouwsystemen en andere apparaten in het gebouw.

Checklist technische eisen GACS

Op basis van de checklist van RVO kun je vaststellen of de GACS in jouw gebouwen voldoen aan de technische eisen uit de EPBD III. Dat is het geval wanneer, bij toepassing van de norm NEN 52120, het hele systeem voldoet aan klasse C en de energiemanagementcomponent aan klasse B.

Gebouwen in klasse A zijn uitgerust met gebouwautomatisering- en controlesystemen die de energie-efficiëntie optimaal in kaart brengen en bijsturen. Dat zijn bijvoorbeeld gebouwen met automatische regelsystemen die (bijvoorbeeld via kloktijden) rekening houden met de werkelijke aanwezigheid van mensen in het pand.

GACS: dit levert het op

GACS zijn wettelijk verplicht, maar bieden bovendien veel voordelen voor jouw vastgoed.

• Energie- en kostenbesparing: dankzij gedetailleerd inzicht in het energiegebruik van een pand kun je gericht sturen op een lager gebruik en dus kosten besparen. Die efficiëntieslag zal met de komst van AI in de nabije toekomst toenemen. Als er bijvoorbeeld een vergadering gepland staat, zorgen slimme GACS ervoor dat de vergaderzaal bij aanvang op de ideale temperatuur is. Ook anticiperen op de weersomstandigheden is straks mogelijk. Zo kan het AI-gestuurde systeem ‘besluiten’ een ruimte in de ochtend niet te verwarmen als de zon gaat schijnen.
• Voldoen aan duurzaamheidsdoelen: GACS maken het mogelijk te meten of je op koers ligt om jouw ambities richting Paris Proof-vastgoed te verwezenlijken. Blijven jouw kantoorgebouwen binnen het maximale energieverbruik van 70 kWh/m² per jaar?
• Meer comfort: GACS kunnen het verblijfscomfort in een gebouw verhogen. Op basis van de ideale temperatuur, maximale lichtinval en voldoende frisse lucht creëer je een optimaal binnenklimaat.
• Langere levensduur van installaties: warmtepompen die continu aan- en uitgaan, hebben het zwaarder te verduren dan warmtepompen die gelijkmatiger opereren. Je kunt de levensduur van je gebouwtechniek zo verlengen.
• Efficiënt onderhoud: op basis van de inzichten uit jouw eigen controlesystemen, gecombineerd met een benchmarkanalyse (hoe doen vergelijkbare installaties het in vergelijkbare gebouwen van andere vastgoedbeheerders?) kun je nauwkeurig monitoren wanneer onderhoud van de installaties ingepland moet worden. Tijdig onderhoud kan bovendien reparatie of vervanging voorkomen.
• Vrijstelling van keuring: gebouwen die beschikken over een GACS hoeven geen keuring van de installaties te laten verrichten.

GACS: zo pak je het aan

Je kunt in drie stappen aan de slag gaan met het implementeren van de verplichte gebouwautomatisering- en controlesystemen.

#1 Hanteer de checklist

De Checklist technische eisen GACS van RVO is een logisch startpunt om aan de gang te gaan met GACS binnen jouw vastgoed. De checklist is behoorlijk specialistisch; je kunt het beste hiervoor een expert inschakelen.

#2 Kijk vooruit

De Europese wet- en regelgeving achter GACS is flink in ontwikkeling. De verwachting is dat er in de EPBD IV nog meer nadruk zal liggen op energie-efficiënte gebouwinstallaties. Technieken en monitoringsystemen zullen bovendien slimmer moeten worden. Met de Smart Readiness Indicator (SRI), een soort quickscan van de EU, breng je in kaart in hoeverre jouw vastgoed gereed is voor slimme toepassingen en of het klaar is netcongestie te helpen tegengaan.

Vanaf eind 2029 geldt de verplichting voor GACS ook voor kleinere installaties vanaf 70 kW. Let daar bij nieuwbouw of renovatie dus op.

#3 Monitor

In de meeste gebouwen is de gebouwautomatisering op orde. In de controlesystemen is nog vaak een slag te maken. De monitoringstool Bright Building van DWA laat precies zien welke verbeteringen voor installaties mogelijk zijn. Onze afdeling monitoring en analytics werkt volgens de laatste standaarden, met onder meer WiredScore, SmartScore en Smart Building Certification. Nog een voordeel van Bright Building: de data van al jouw gebouwbeheersystemen worden centraal verzameld. Zo kun je makkelijker aantonen dat aan GACS-eisen voldaan wordt. De energiemonitoring-resultaten vormen bovendien een prima basis voor een duurzaamheidsrapportage.